Nghiên cứu thực tế là một khâu quan trọng trong chương trình đào tạo Trung cấp lý luận chính trị. góp phần giúp học viên gắn lý luận với thực tiễn, rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng kết thực tiễn và vận dụng kiến thức đã học vào công tác tại cơ sở. Trong thời gian qua, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động nghiên cứu thực tế của học viên tại Trường Chính trị tỉnh Lâm Đồng (cơ sở 1) vẫn còn tồn tại một số khó khăn, hạn chế; đòi hỏi phải có các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả để đáp ứng yêu cầu đổi mới trong công tác đào tạo cán bộ.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là nguyên tắc căn bản của Chủ nghĩa Mác - Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”^[1]. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn chính là phương châm cơ bản trong giảng dạy và học tập. Trong bối cảnh hiện nay, yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện công tác giáo dục lý luận chính trị đặt ra ngày càng cấp thiết, nhằm góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ vừa có phẩm chất chính trị vững vàng, vừa có năng lực thực tiễn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Đối với học viên lớp Trung cấp lý luận chính trị, hoạt động nghiên cứu thực tế là một trong những nội dung quan trọng trong chương trình đào tạo. Đây không chỉ là một phần học bắt buộc trong chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị, mà quan trọng hơn, còn là cơ hội để học viên rèn luyện kỹ năng khảo sát, phân tích, đánh giá, đồng thời biết vận dụng kiến thức lý luận vào giải quyết các vấn đề thực tiễn tại địa phương, cơ sở.

Thực trạng hoạt động nghiên cứu thực tế tại Trường Chính trị Lâm Đồng (cơ sở 1)

Với phương châm “lý luận gắn với thực tiễn”, hoạt động nghiên cứu thực tế của học viên các lớp trung cấp LLCT luôn được Trường Chính trị tỉnh Lâm Đồng (cơ sở 1) quan tâm, chỉ đạo tổ chức thực hiện theo đúng Quy chế Quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của Trường Chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Ban hành kèm theo Quyết định số 6468 - QĐ/HVCTQG ngày 21/12/2021 của Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh). Từ năm (2023 - 2025), Trường Chính trị tỉnh Lâm Đồng (cơ sở 1) đã xây dựng kế hoạch tổ chức, triển khai cho 17 lớp Trung cấp lý luận chính trị với hơn 900 học viên tham gia đi nghiên cứu thực tế trong và ngoài tỉnh đạt nhiều kết quả thiết thực. Trường Chính trị tỉnh (cơ sở 1) đã xây dựng kế hoạch đi nghiên cứu thực tế cụ thể đối với từng lớp và có sự phối hợp chặt chẽ với các địa phương, đơn vị trong việc tổ chức thực hiện. Hầu hết các học viên đều nhận thức được vai trò, ý nghĩa của nghiên cứu thực tế và tham gia nghiêm túc. Trong thời gian đi nghiên cứu thực tế theo chương trình, kế hoạch, học viên được nghe các báo cáo viên tại các địa phương, cơ sở báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; về công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; công tác xây dựng nông thôn mới, cải cách hành chính, chuyển đổi số, giảm nghèo... Trao đổi và giải đáp thắc mắc về các vấn đề học viên quan tâm, tham quan một số mô hình sản xuất kinh doanh tiêu biểu, điển hình của địa phương; đồng thời kết hợp tham quan những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng để làm phong phú thêm về kiến thức cũng như tư liệu thực tế để phục vụ cho việc viết bài thu hoạch sau khi kết thúc chuyến đi nghiên cứu thực tế. Đa số báo cáo nghiên cứu thực tế của học viên đảm bảo về hình thức và nội dung theo đúng quy định; nhiều báo cáo đã phản ánh đúng tình hình địa phương, có đề xuất, kiến nghị phù hợp. Qua nghiên cứu thực tế đã giúp học viên các lớp trung cấp LLCT có cái nhìn khách quan, vận dụng được các kiến thức đã học, đồng thời giúp học viên củng cố, bổ sung kiến thức lý luận đã được học trên lớp gắn với thực tiễn, tích lũy được những kinh nghiệm lãnh đạo, quản lý, góp phần nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện của học viên. Bên cạnh đó, nghiên cứu thực tế còn là dịp để học viên trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động trong công tác, thắt chặt thêm tình đoàn kết giữa các thành viên trong lớp, giữa giảng viên và học viên, tinh thần tập thể được nâng cao và tạo sự gắn kết giữa Nhà trường với địa phương.

Để có được những kết quả trên, trong thời gian qua đã có sự thống nhất chỉ đạo tổ chức, thực hiện nghiên cứu thực tế các lớp Trung cấp LLCT của Đảng ủy, Ban Giám hiệu, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Trường Chính trị tỉnh với các địa phương, đơn vị đến nghiên cứu thực tế và các khoa, phòng liên quan.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động nghiên cứu thực tế của học viên các lớp trung cấp lý luận chính trị vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, cụ thể: một số học viên chưa nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đi nghiên cứu thực tế và viết bài thu hoạch nên có học viên còn coi nhẹ hoạt động này. Qua quá trình đi nghiên cứu thực tế ở một số lớp, bên cạnh một số học viên thật sự có tinh thần chủ động, tích cực trong chuẩn bị nội dung đến nghiên cứu thực tế thì vẫn còn một số học viên suy nghĩ nội dung này không quan trọng, chỉ là hoạt động để học viên được đi tham quan, du lịch… Do đó, trong thời gian đi nghiên cứu thực tế, một số học viên vẫn chưa phát huy tinh thần trách nhiệm, chưa chủ động trao đổi, thảo luận, vẫn còn làm việc riêng trong buổi làm việc với địa phương đến nghiên cứu thực tế… Việc lựa chọn nội dung, chủ đề viết thu hoạch, học viên thường lúng túng, chưa có sự đầu tư, có học viên chọn chủ đề không thuộc lĩnh vực mình công tác hoặc không gắn với cơ quan, đơn vị. Ý thức, trách nhiệm của một số học viên trong quá trình viết bài thu hoạch nghiên cứu thực tế chưa cao, thiếu tự giác, còn có thái độ thờ ơ, viết qua loa đại khái cho xong, thiếu đầu tư suy nghĩ, nên chất lượng chưa cao, nội dung một số bài thu hoạch còn sơ sài; thậm chí có tình trạng một số học viên sao chép, coppy bài của nhau và của các khóa khác. Bên cạnh đó, nguồn kinh phí cho hoạt động đi nghiên cứu thực tế cao, trong khi nguồn kinh phí của nhà trường còn hạn hẹp, chỉ hỗ trợ kinh phí các lớp về tiền xe, còn phần lớn học viên vẫn phải tự chi trả cho chuyến đi nghiên cứu thực tế.

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu thực tế của học viên các lớp Trung cấp LLCT

Xuất phát từ thực tế nêu trên, trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao chất lượng nghiên cứu thực tế của học viên các lớp Trung cấp lý luận chính trị cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tiếp tục làm tốt công tác tư tưởng, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của học viên về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu thực tế. Học viên phải nắm được mục đích, nhiệm vụ đi nghiên cứu thực tế của mình; đây là hoạt động thực tiễn, là nội dung bắt buộc được quy định trong Chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị, không nên cho rằng đi nghiên cứu là để viết bài thu hoạch mà cần phải gắn với hoạt động chuyên môn của học viên, chú trọng trao đổi làm rõ thêm các vấn đề quan tâm tại địa phương đến nghiên cứu thực tế. Qua đó, giúp học viên nắm bắt được các hoạt động của cơ sở, học hỏi những kinh nghiệm hay, cách làm hiệu quả từ các địa phương để vận dụng vào trong quá trình công tác và địa phương, cơ quan, đơn vị mình.

Thứ hai, hàng năm cần nhà trường cần xây dựng kế hoạch đi nghiên cứu thực tế cụ thể của các lớp đào tạo trung cấp lý luận chính trị để tránh chồng chéo, trùng lắp; xác định rõ mục đích yêu cầu, địa điểm đi nghiên cứu để làm căn cứ cho việc thực hiện. Lựa chọn, đổi mới nội dung, chủ đề nghiên cứu phù hợp nhằm tránh tình trạng sao chép bài thu hoạch nghiên cứu thực tế giữa học viên các khóa với nhau.

Thứ ba, bản thân mỗi học viên cần nêu cao trách nhiệm của mình trong quá trình đi nghiên cứu thực tế thông qua trao đổi khi nghe báo cáo và tìm hiểu tình hình mọi mặt của địa phương, đơn vị nơi đến và chất lượng của bài thu hoạch báo cáo thực tế. Báo cáo thu hoạch nghiên cứu thực tế của học viên cần thực hiện đúng theo quy định về nội dung và hình thức trình bày; phải có sự phân tích, đánh giá, làm rõ được tình hình, vấn đề thực tế của địa phương, đơn vị nơi đến thực tế; đề xuất, kiến nghị và rút ra bài học gắn với thực tiễn công tác của mỗi học viên.

Thứ tư, nhà trường cần tiếp tục tạo điều kiện về thời gian, hỗ trợ hơn nữa kinh phí nghiên cứu thực tế đối với các lớp Trung cấp lý luận chính trị; thực hiện công tác đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm sau các đợt nghiên cứu thực tế của các lớp.

Thứ năm, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa nhà trường, cơ quan quản lý học viên và địa phương nơi học viên đến nghiên cứu thực tế để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho quá trình nghiên cứu của học viên. Đây là giải pháp đặc biệt quan trọng, quyết định đến chất lượng và hiệu quả của hoạt động nghiên cứu thực tế của học viên.

Tóm lại, hoạt động nghiên cứu thực tế là một nhiệm vụ quan trọng, góp phần gắn kết lý luận với thực tiễn, giúp học viên lớp Trung cấp lý luận chính trị không chỉ tiếp thu kiến thức trong sách vở mà còn vận dụng, kiểm nghiệm trong điều kiện thực tiễn sinh động tại cơ sở. Do đó, để nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu thực tế, cần sự quan tâm chỉ đạo sát sao của cấp ủy, Ban Giám hiệu, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, đơn vị nơi học viên đến thực tế; đồng thời, mỗi học viên phải phát huy tinh thần chủ động, trách nhiệm, nghiêm túc trong học tập, nghiên cứu. Có thể khẳng định, nâng cao chất lượng nghiên cứu thực tế chính là góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng đào tạo lý luận chính trị, xây dựng đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đây không chỉ là trách nhiệm của các trường chính trị tỉnh nói chung, Trường Chính trị tỉnh Lâm Đồng nói riêng, mà còn là yêu cầu khách quan của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay./.

Đặng Thị Liễu - GV Khoa XDĐ

^[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.8, tr.496, Nxb.CTQG,1996