ThS. Ngô Thị Hồng Loan

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, chuyển đổi số (CĐS) trở thành một xu thế tất yếu, đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các địa phương trong việc đổi mới phương thức quản trị, hiện đại hóa nền hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân. Thành phố Đà Lạt - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Lâm Đồng đang đứng trước yêu cầu phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền điện tử (CQĐT), hướng tới hình thành chính quyền số (CQS), tạo nền tảng phát triển đô thị thông minh. Việc nghiên cứu phát triển CQĐT hướng tới CQS tại Đà Lạt không chỉ mang ý nghĩa học thuật mà còn có tính thực tiễn cao, góp phần cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về CQĐT và CQS, làm rõ các khái niệm, đặc điểm, vai trò cũng như nội dung cốt lõi trong quá trình phát triển CQĐT như hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng số, nền tảng, cơ sở dữ liệu, ứng dụng dịch vụ số và đảm bảo an toàn thông tin. Những kinh nghiệm quốc tế tiêu biểu như Singapo, Hàn Quốc và một số mô hình triển khai tại Việt Nam như TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… cũng được phân tích, qua đó rút ra bài học có giá trị vận dụng đối với địa phương.

Về thực trạng tại thành phố Đà Lạt, đề tài ghi nhận một số kết quả bước đầu như: việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và điều hành đã được đẩy mạnh; Trung tâm điều hành thông minh (IOC) bước đầu phát huy hiệu quả trong giám sát và xử lý thông tin; hệ thống văn bản pháp lý và bộ máy tổ chức phục vụ chuyển đổi số được kiện toàn. Đặc biệt, nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức và người dân về CQĐT và CĐS từng bước được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn tồn tại một số hạn chế như hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, nguồn nhân lực còn thiếu và yếu, tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến còn thấp, thiếu cơ chế khuyến khích sự tham gia của người dân và doanh nghiệp, và sự chỉ đạo của một bộ phận lãnh đạo chưa thực sự quyết liệt.

Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên được xác định là do thể chế, chính sách ở cấp quốc gia còn thiếu đồng bộ; nguồn lực đầu tư, đặc biệt là ngân sách địa phương còn hạn chế; công tác tuyên truyền chưa thật sự hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế; mặt khác, trình độ dân trí số và kỹ năng công nghệ thông tin trong cộng đồng dân cư vẫn còn ở mức thấp. Những nguyên nhân này đòi hỏi cần có những giải pháp đồng bộ, toàn diện và phù hợp để từng bước xây dựng chính quyền số hiệu lực, hiệu quả tại thành phố Đà Lạt trong thời gian tới.

Trên cơ sở phân tích thực trạng, đề tài đã dự báo một số xu thế có tác động lớn đến quá trình phát triển CQĐT hướng tới CQS tại thành phố Đà Lạt trong thời gian tới. Trong đó, xu thế toàn cầu về chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), cùng với yêu cầu nâng cao chất lượng quản trị nhà nước và cải cách hành chính đang đặt ra những cơ hội cũng như thách thức cho chính quyền thành phố. Đồng thời, sự thay đổi trong cấu trúc tổ chức hành chính sau sắp xếp đơn vị hành chính cũng tạo điều kiện thuận lợi để tái cấu trúc quy trình quản lý, phục vụ cho mục tiêu hiện đại hóa nền hành chính.

Trên cơ sở đó, đề tài xác định phương hướng tổng quát là đẩy mạnh phát triển chính quyền điện tử hướng tới chính quyền số, gắn với cải cách hành chính, từng bước xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả; lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ; phát huy vai trò lãnh đạo của cấp ủy, sự quyết liệt của chính quyền, sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan, đơn vị và sự tham gia tích cực của người dân.

Để cụ thể hóa định hướng trên, nhóm nghiên cứu đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm đẩy mạnh công tác phát triển CQĐT hướng tới CQS tại thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng như sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức về vai trò và tầm quan trọng của việc phát triển CQĐT hướng tới CQS. Đây là giải pháp then chốt nhằm tạo sự đồng thuận và thống nhất trong hành động. Hoạt động tuyên truyền cần được thực hiện thường xuyên, linh hoạt về hình thức và nội dung, đặc biệt chú trọng đến đào tạo kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ công quyền và cộng đồng dân cư.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế phục vụ chuyển đổi số. Thành phố Đà Lạt cần chủ động rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy định pháp lý, quy trình, quy chế nội bộ nhằm đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho ứng dụng CNTT trong quản lý hành chính nhà nước. Đồng thời, từng bước xây dựng hệ sinh thái pháp lý hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và thúc đẩy số hóa trong khu vực công.

Thứ ba, phát triển đồng bộ hạ tầng số và nền tảng tích hợp. Việc đầu tư nâng cấp hạ tầng viễn thông, trung tâm dữ liệu, hệ thống mạng nội bộ (LAN, WAN) cần được ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó, thành phố cần khai thác và phát huy hiệu quả các nền tảng tích hợp chia sẻ dữ liệu cấp tỉnh, bảo đảm liên thông giữa các hệ thống thông tin nội bộ và quốc gia.

Thứ tư, xây dựng và khai thác hiệu quả cơ sở dữ liệu dùng chung. Đặc biệt cần đẩy nhanh tiến độ số hóa dữ liệu dân cư, đất đai, y tế, giáo dục... phục vụ công tác chỉ đạo điều hành và cung cấp dịch vụ công. Dữ liệu phải được quản lý tập trung, cập nhật thường xuyên, bảo đảm tính toàn vẹn, chính xác và bảo mật.

Thứ năm, phát triển các dịch vụ công trực tuyến toàn trình. Ưu tiên nâng cấp các thủ tục hành chính lên mức độ 3, 4, gắn với việc tái cấu trúc quy trình xử lý nội bộ. Cần ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo và các công cụ số khác nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng, giảm thời gian xử lý hồ sơ, tăng tính minh bạch và giảm chi phí xã hội.

Thứ sáu, đảm bảo an toàn, an ninh mạng và bảo mật hệ thống thông tin. Đây là điều kiện tiên quyết để xây dựng niềm tin số. Cần thiết lập hệ thống bảo mật 4 lớp, tăng cường năng lực đội ngũ kỹ thuật tại chỗ và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên trách về an ninh mạng.

Thứ bảy, phát triển nguồn nhân lực số. Cần xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng dài hạn cho cán bộ, công chức, đặc biệt là những người trực tiếp tham gia triển khai CĐS. Đồng thời, có chính sách thu hút nhân tài công nghệ thông tin làm việc tại khu vực công.

Cuối cùng, tăng cường huy động các nguồn lực xã hội cho CĐS. Thành phố cần khuyến khích các doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin hợp tác, đầu tư vào hạ tầng số, dịch vụ số. Mô hình hợp tác công - tư (PPP) là một hướng đi cần được xem xét nhằm nâng cao tính linh hoạt và hiệu quả trong triển khai các dự án số hóa./.